De rijk gedekte tafel | Kwaliteitsslagerij Astrid Drenthe

De rijk gedekte tafels van vroeger

In De Nederlanden van de zeventiende eeuw heerste welvaart die men ook graag toonde. Schilders werkten nu meestal voor particuliere opdrachtgevers, die behalve portretten ook interieurs en stillevens lieten vervaardigen. Stijlvolle, rijk gedekte tafels met oesterschelpen, fazanten, kalkoenpastei, brood, kazen en veel fruit zien wij afgebeeld met een precisie die alleen maar bewondering kan oproepen. Het is dit oog voor detail, de kunst van het vastleggen van een stille wereld die door deze beelden als vanzelf tot leven komt. En uit alles blijkt dat alleen het beste goed genoeg was.

Onze hedendaagse keukens en gedekte tafels zien er meestal heel anders uit. Vaak strak vormgegeven, met allerhande keukenapparatuur die het koken zoveel makkelijker maakt dan het in vroeger tijden was. Tafellinnen gebruiken we nog wel, maar het zullen eerder placemats zijn dan tafellakens van damast. Maar niet alleen het kookgerei vertelt een eigen verhaal, het zijn vooral ook de ingrediënten die te zien zijn op de schilderijen. Grote stukken vlees van koe en varken, gevogelte dat nog niet ontdaan is van de veren: het leven van toen onderhield een nauwere band met voedsel, ook in de onbewerkte staat, dan wij nu. Vee graasde op de weiden van de boerderijen; kleinere dieren zoals kippen maar ook varkens scharrelden rond op het erf behorende bij huizen in de dorpen. Alles was letterlijk dichtbij, wat ook noodzakelijk is in een maatschappij waarin transport van etenswaren gelijk stond met snel bederf. Een slachthuis bevond zich dus in de stad, daar waar veel mensen bijeen zijn die binnen de daarvoor vastgestelde tijd het vlees konden ophalen. Nu is dat onvoorstelbaar, destijds was dat heel gewoon en er zijn nog vele straatnamen en gebouwen die verwijzen naar dit verleden.

IJskelders en vleeswaren

Een tijd waarin een koelkast niet bestond en bederfelijke waar alleen gekoeld kon worden met grote blokken ijs. Dat gebeurde in zogenaamde ijskelders, de eerste in Nederland dateren uit de zeventiende eeuw. In de achttiende eeuw wordt bij veel buitenplaatsen en kastelen deze vorm van gekoelde opslag aangelegd; de ijsblokken werden uit vijvers gezaagd die vaak speciaal voor dit doel waren aangelegd. Dat ijs echt een luxe product was in die tijd, blijkt uit de verplichting die op de eigenaars van een kelder rustte: op last van een dokter moest altijd een zak ijs worden verstrekt.

Veel producten zoals wij die nu maken en verkopen, kende men toen ook niet, wat alles te maken had met de houdbaarheid ervan. Vleeswaren bijvoorbeeld, daar had men lang niet zoveel keus als nu. Vlees en vis werden gepekeld, gerookt of ingelegd (in het zuur). Drogen was ook een beproefde methode, dit werd bijvoorbeeld bij het maken van worst gedaan en natuurlijk met ham, in de zuidelijke streken van Europa. Het was in die landen de middagmaaltijd voor de boeren die ’s morgens vroeg naar de velden en akkers vertrokken: een stuk brood, ham of salami, kaas en wijn. Toen en nu. Nog steeds een perfecte combinatie.

Hollandse luchten zijn niet veranderd

Wij zijn op zoek gegaan naar beeldmateriaal dat de sfeer van goed en eerlijk, smakelijk en echt eten weergeeft. Er is zoveel moois dat het moeilijk kiezen is. Eigentijds, lifestyle, trendy of juist niet. We vonden die beelden in het Rijksmuseum Amsterdam. Het zijn afbeeldingen van schilderijen die een indruk geven van het goede leven vroeger. Deze verdienen een afzonderlijke verwijzing, ook al omdat het prachtige stukken zijn. Vaak zijn het stillevens, die zo treffend een bepaalde ambiance van rust uitstralen en de afgebeelde objecten zo levensecht naar voren brengen. Andere schilderijen tonen een keuken, zoals die vier eeuwen geleden geweest moet zijn in de huizen van kooplieden. Of een boerenerf, een weidelandschap. Het zijn typisch Hollandse taferelen, herkenbaar en tegelijk ook ver weg door de verstreken tijd.

Er is veel veranderd. Wat echter is gebleven zijn de Hollandse luchten. Grijstinten vermengd met blauw, wit en bijna altijd een laaghangend wolkendek. Daaronder het groen van weide, bos of polder. En nog steeds graast er vee – dat van ons in ieder geval wel.

Alles heeft een verleden. Soms gaan ontwikkelingen opeens een heel andere kant uit en lijkt het net alsof iets uit het niets is ontstaan. Een nieuwe vinding, ontdekking of toepassing. Toch is dat niet zo, want alle kennis die daarvoor is opgebouwd en doorgegeven, is de vruchtbare voedingsbodem van onderzoek en ontwikkeling. Ook de meest baanbrekende en vernieuwende ontdekkingen bouwen in die zin voort op het verleden. Het vergt wel die typische onderzoekende geest om het net even anders te doen dan wat gebruikelijk is – en dan kan zich onverwacht een geheel nieuw perspectief aandienen. Het breken met een bepaalde traditie levert dan iets bijzonders op.

Water, polders en Amstelveen

De Hollanders zijn altijd een reislustig en ondernemend volk geweest. Misschien komt dat ook wel omdat ons grondgebied, gemeten in oppervlakte, beperkt is. Grond moest goed benut worden en tegen het water werd gestreden. Met de inpoldering van grote gebieden kregen de Hollanders meer land ter beschikking; Amstelveen is ook zo’n plaats omringd door polders. En hier bevindt zich onze winkel, op een steenworp afstand van het Stadshart. Met dezelfde ondernemingslust als die van vroeger bieden wij een keur van prachtig vlees, fijne vleeswaren, gevogelte en wild, smakelijke vers bereide maaltijden en heerlijke belegde broodjes. Uit het Hollandse land maar ook van over de grens. Specialiteiten geselecteerd op kwaliteit – een mooie traditie gecombineerd met een nuchtere blik.

Laat u inspireren door die prachtige tafels. De fraaie objecten die de spijzen begeleiden kunnen wij u niet aanbieden. De meeste lekkernijen echter wel.